TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI

Zamirler

                              ZAMİRLER (ADILLAR)

  İsim olmadıkları halde ismin  yerine kullanılan sözcüklere "zamir" denir.

Ad kökenli oldukları için ismin aldıkları tüm ekleri alırlar.

 

Ör: Bugün Ahmet arkadaşıyla maça gitti.

                 İsim

 

Bugün  O  arkadaşıyla maça gitti.

   (Ahmet'in yerini tuttuğu için zamir olmuştur.)

 

                                         ZAMİRLER (ADILLAR)

 A. Sözcük Hâlindeki Zamirler                                      B. Ek Hâlindeki Zamirler

1. Kişi Zamirleri                                                            1. İlgi Zamiri

2. İşaret Zamirleri                                                         2. İyelik Zamirler

3. Belgisiz Zamirler

4. Soru Zamirleri

              
olmak üzere  iki ye  ayrılır.

 

 

A. Sözcük Hâlindeki Zamirler                                     

1-Kişi Zamirleri :

Sadece insan  isimlerinin yerini tutan  zamirlerdir.Yani cümlede insan  ismi yerine bu zamirler gelir.

           TEKİL

      ÇOĞUL

Söz söyleyen  (1 .Kişi)

             Ben

          Biz

Söz söylenen (2. Kişi)

             Sen

          Siz

Kendisinden söz edilen(3. Kişi)

              O

        Onlar



  3 tekil ve 3 çoğul olmak üzere toplam 6 kişiden oluşur.

         Ben, sen, o, biz, siz, onlar


Buraya Mehmet ve Ahmet gelmiş.

 

Buraya  sen   ve    o    gelmiş.

 

Burada "Mehmet" yerine " sen "   "Ahmet "yerine" o" kullanılmıştır.

 


Not1 : Türkçe’de kelimelerin kökü ek aldıklarında değişime uğramaz ancak kişi zamirlerinden “ben ve sen” ismin “-a” halinde “bana, sana” olurlar. (Üniversite sınav sorusu)

 

Not 2: “Kendi” sözcüğü de “dönüşlülük zamiri” olarak kullanılabilir ve adın aldığı ekleri alır. 3 tekil ve 3 çoğul olmak üzere al tanedir.

1.tekil  Kendim                      1.çoğul     Kendimiz

2.tekil  Kendin                        2.çoğul   Kendiniz

3.tekil   Kendi                         3.çoğul    Kendileri


Örnek:

Bu işi kendim yaptım.   (Bu işi ben yaptım)  ben yerine kendim kelimesi geldi.

 

Not3 : Hem kişi zamiri hem dönüşlülük zamiri bir arada kullanılırsa pekiştirme yapılmış olur. 


Örnek:
Bu işi ben kendim yaptım.

                    

2-  İşaret Zamirleri                                                              

İşaret edilen adın yerini  işaret yoluyla tutan zamirlerdir.. İşaret zamirlerinden bazıları şunlardır: bu,şu,o,bunlar,şunlar,onlar,beriki,öteki.

Örnek:

Şunu bana getir.

Mehmet bunlar senin mi?

Altı çizili kelimeler bir varlığın yerini işaret yoluyla tuttuğu için işaret zamiri olmuştur.



     

Not 1:İşaret sıfatları isme gelen çekim eklerini almazlar alırsa “zamir” olur.Ayrıca işaret bildiren kelime yanın da isim olursa sıfat yoksa zamir olur.

 

 

Örnek:

 

Bu elbiseyi  sana aldım.

 

Hangi elbise dediğimizde “ bu” işaret sıfatı cevabını alırız.

 

Bunu sana aldım.

 

Bu cümlede ise işaret belirten kelime isme gelen çekim ekini almış ve aynı zamanda ismin yerini tuttuğu için işaret zamiri olur.

 

Öteki anahtarı bana ver.

İşaret sıfat

 

Ötekini bana ver.

İşaret zamir

 

Not 2:

 

“o” sözcüğü bir ismi işaret yoluyla belirtirse işaret sıfatı ,bir ismin yerini işaret yoluyla tutarsa işaret zamiri ,bir kişinin yerine kullanılırsa kişi zamiri olur.

 

Örnek:

 

O elbise çok güzel.

 

Hangi elbise dediğimizde elbiseyi işaret yoluyla işaret ettiği için işaret sıfatı olur.

 

O çok güzel.

 

Burada elbisenin yerini işaret yoluyla tuttuğu için işaret zamiri olur.

 

Odün akşam bize geldi.

 

Burada da bir kişinin yerini tuttuğu için kişi zamiri olur.

 

   

3. Belgisiz Zamirler

 İsimlerin yerini belli belirsiz tutan zamirlerdir.Belgisiz zamirlerin en çok kullanılanları şunlardır: Bazısı , biri , birçoğu , birisi , çoğu , başkası , pek çoğu , her biri , diğeri , birkaçı, hiçbiri,hiçbirisi , kimse , hepsi , kimi , böylesi , birtakımı , herhangi biri , öbürü , ötekisi , kimi , kimisi , topu , bütünü , tümü , başkaları , filân , falan , öylesi , şöylesi , herkes , öteki , beriki , birazı , insan , adam , şey , her şey ,hepimiz , kimler ...

Örnek:

Bazıları dediklerimi iyi anlamamış.

 

Sınıftan birkaçı bu ödevi yapmamış.

  

  1. Not :Belgisiz sıfat ile belgisiz zamir karıştırılmamalıdır.Belgisiz sıfat ismi belirsizlik yönüyle belirtir  ve isme gelen çekim eklerini alamaz ,belgisiz zamir ise ismin yerini belgisiz olarak tutar

 

 

Bazı öğrenciler buraya geldi

 

İsmin önüne gelmiş ve onu belirsizlik yönüyle belirtmiş belgisiz sıfat olur.

 

Bazıları buraya geldi.

 

İsmin yerini belirsizlik yönüyle tutmuş aynı zamanda isme gelen eki almış o yüzden belgisiz zamir olur.

           

     

4. Soru Zamirleri

 Soru yoluyla adın yerini tutan zamirlerdir. Bu sözcüklerin yanıtı yine bir zamir  ya da isimdir.

Buraya kim geldi ?

Bakkaldan ne aldın ? 

 

Not:

 Soru sıfatları soru zamirleri karıştırılmamalıdır.

             Hangi ev ?                      Hangisini istersin ?

              sıfat                                  zamir

     

  

 

EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER :

1- İyelik Zamirleri :

 Sonuna eklendikleri adların kime,neye,kaçıncı şahsa ait olduğunu gösteren eklere  iyelik zamiri denir.

(Benim) ev-im   (Bizim) ev-imiz  (Benim) silgi-m (Bizim)silgi-miz         

(Senin)   ev-in  (Sizin)   ev-iniz (Senin)   silgi-n  (Sizin) silgi-niz          

(Onun)  ev-i  (Onların) ev-leri  (Onun)   silgi-si  (Onların) silgi-leri      

 

2-İlgi Zamiri :

Bir ismin yerini tutan  –ki ekine ilgi zamiri denir. Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.

 Örnek:

Benim kalemim burada seninki nerede?(Kalemin yerini tutmuştur.)

            


Yorumlar - Yorum Yaz