TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI

Divan Edebiyatı Sanatçıları

 

            Hoca Dehhani

 13. yy şairidir.

 Divan edebiyatının ilk şairidir.

 Din dışı konularda eser vermiştir.

 Aşk,şarap,bahar gibi konular işlemiştir.

 Şiirleri ilk gazel ve kaside örneklerini oluşturur.

 Selçuklu Şehnamesi önemli eseridir.

           Mevlana Celaleddin Rumi

 13. yy şairidir.

 Horasan’da doğmuştur.

 Çok ünlü bir Mutasavvıf ve düşünürdür.

 Tasavvuf düşüncesi ile eserler vermiştir.

Arapça,Farsça ve Rumca bilir.

 Hiçbir şekilde din ,dil,ırk ayrımı gözetmez.

 Mevlevi tarikatı kurmuştur.

 Mesnevi,Divan-ı Kebir, Mektubat, Fihi Ma Fih,

 Meclis-i Seb’a  önemli eserleridir.

                 Sultan Veled

 Mevlana’nın  oğludur.

 Mevlevilik tarikatını yaymaya çalışmıştır.

 Mevlana kadar başarılı değildir.

Türkçe şiirler de yazmıştır.

 Divan,Rübabname,İbtidaname önemli eserleridir.

                        Ahmedi

14. yy  şairidir.

 Asıl adı Taceddin İbrahimdir.

 İyi bir şair olmasının yanında bilim adamlığı da vardır.(matematik ve tıp alanında kendini yetiştirmiştir.)

 Hayatının çoğunu Bursa’da geçirmiştir.

 Şiirlerinde aşk,şarap,kadın ve tabiat gibi konuları işlemiştir.

Dili ağırdır.

 Divan,İskendername,Cemşid-ü Hurşid önemli eserleridir.

                      Aşık Paşa

 13.yy sonları 14. yy başlarında yaşamıştır.

 Kırşehir’de doğmuştur.

 Önemli bir mutasavvıftır.

 Eserlerini Türkçe yazmıştır.

Hem hece ile hem de aruz vezni ile eserler vermiştir.

 eserlerinde Yunus Emre’nin büyük etkisi vardır.

Garipname,Fakname ve Vasf-ı Hal önemli eseridir.

                    Kadı Burhaneddin

 14. yy  şairidir.

 Kayseri’de doğmuştur.

Kadının oğludur.Kendiside kadılık yapmıştır.

 Bir devlet kurmuş ve 18 yıl sonra yıkılmıştır.Savaşta yenilerek idam edilmiştir.

 Aşk(beşeri) ve tasavvufla ilgili eserler vermiştir.

 Aruz ve hece ölçüsüyle eserler vermiştir.

 Tuyug ve gazelleriyle tanınır.

Günlük konuşma dilini eserlerinde kullandığı görülür.

 Divan adlı esri vardır.

            Kul Mesud

 14. yy şairidir.

 Kelile ve Dimne çevirisi vardır.

               Nesimi (Seyyid Nesimi)

14. yy şairidir.

Bağdat’ta doğmuştur.

 Hurufilik tarikatının üyesidir.

 Düşüncelerini çekinmeden cesurca söylemiştir.Bu tutumundan ve cesurluğundan dolayı derisi yüzülerek öldürülmüştür.

 Daha çok Tuyuglarıyla tanınır.

 Yunus Emre’nin etkileri eserlerinde görülür.

 Türkçe ve Farsça Divanları vardır.

            Gülşehri

 Kırşehir’de doğmuştur.

 Eserlerini Türkçe vermiştir.

Mantıku’t Tayr ve Felekname adlı eseri vardır.

                      Şeyhi

 15. yy şairidir.

 Asıl adı Yusuf Sinan(Sinaneddin)dir.

 İran’da hem tasavvuf hem de tıp eğitimi görmüştür.

 Çelebi Sultan Mehmet’in gözünü tedavi etmiş bunun karşılığı olarak Tokuzlu(Dokuzlu) köyü tımarlığı verilmiştir.

 Kendisine tımar olarak verilen köye giderken soyulduğu için ünlü eseri Harname’yi yazmıştır.

 Harname edebiyatımızda hiciv alanında önemli bir eserdir.Alegorik-didaktik  bir eserdir.

 Şiirlerinde tasavvuf  kültüründen de yararlanarak yazmıştır.

 Din dışı konularda da eser vermiştir.

 Harname Türk edebiyatında ilk fabl örneği sayılır.

 Divan , Hüsrev ü Şirin , Harneme, önemli eserleridir.

                         Ali Şir Nevai

 15. yy şairidir.

 Çağatay edebiyatının önde gelen sanatçısıdır.

 Çok iyi bir eğitim almış hatta uzun yıllar Sultan Hüseyin  Baykara yanında vezirlik de yapmıştır.

 Türkçenin Farsçadan daha iyi  olduğunu  Muhakemet-ül Lügateyn adlı eserde ortaya koymuştur.

 Ali Şir Nevai hamse (beş meseneviden oluşan ) sahibidir.

 İlk Şairler tezkiresi olan Mecalisü’n Nefais ona aittir.

 Bir çok alanda eser vermiştir.(gazel, mesnevi Tarih incelemeleri,Tezkire,tuyuğlar gibi….)

 Türkçe Divan , Farsça Divan , Mizanü’l  Evzan,Mahzen’ül Esrar ,  Lisanü’t Tayr  ve Münşeat diğer önemli eserleridir.

                        Süleyman Çelebi

 15. yy  şairidir.

 Bursa’da doğmuştur.

Çok iyi bir dini eğitim bilgisi vardır.

 Hz. Muhammed’e olan sevgisini Vesilet’ün Necat (Mevlid) adlı eserde dile getirmiştir.

 Mevlid mesnevi biçiminde yazılmıştır.Eser 6 bölümden oluşur.

1- Münacaat (Allah’a yalvarış)

2- Veladet (Peygamberimizin doğumu)

3- Risalet  (Peygamber olması)

4- Miraç (Peygamberimizin Allah ile buluşması, göğe yükselmesi)

5- Rıhlet (Peygamberimizin Vefatı)

6- Dua

                            Necati

15. yy şairidir.

 Türkçeye çok önem vermiştir.

Sade, açık ,yalın, doğal şiirleriyle tanınır.

 Devletin bir çok kademelerinde çalışmıştır.

 Mahallileşme hareketini başlatmıştır.

 Divan adlı eseri vardır.

                     Sinan Paşa

 15 .yy sanatçısıdır.

 Babası İstanbul Kadısıdır.

Çok iyi eğitim almış ,Kadılık,sadrazamlık gibi görevlerde bulunmuştur.

 Divan Edebiyatında Nesir alanında çok önemli eserleri vardır.

 Süslü nesir alanında çok başarılı olmuştur.

Tazarruname, Maarifname,Tezkiret’ül Evliya,Kabusname önemli eserleridir.

                  Ahmet Paşa

 15. yy şairidir.

 Fatih döneminde yaşamış ve o dönemde Sultanu’ş Şuara(Şairler sultanı) olarak bilinir.

 Gazelleri,Kasideleri ,Murabbalarıyla ün kazanmıştır.

 Fatih Sultan Mehmet’in sohbet arkadaşıdır.Ona yaptığı bir hatadan dolayı gazabını kazanmış ama sonra ona yazdığı Kerem kasidesi ile tekrar sevgisini kazanıp idam olmaktan kurtulmuştur.

 Nazireleriyle tanınır.(Bir şairin şiirine aynı ölçü,konu ve uyakta yeni dizeler eklemesidir.)

Türkçe Divanı vardır.

                           Fuzuli

16.  yy şairidir.

 Asıl adı Mehmet’tir.

 Azeri edebiyatının en önemli sanatçısıdır.

 Aşk,ıstırap şairi olarak bilinir.(aşk onda platoniktir.Aşk kavuşulunca biter düşüncesinde)

 Döneminin ilmini çok iyi öğrenmiştir. (Matematik,tıp,dini ve edebiyat bilgileri gibi..)

 Divan edebiyatının en lirik şairidir.

 Çok iyi bir hayal gücüne sahiptir.

 Hayatının son yıllarını yokluk içinde geçirmiştir.

Gazel ve kasideleriyle ünlüdür.(özellikle gazel)

 Şikayetname,   Hadikatüs Süeda, Beng ü Bade,Leyla ü Mecnun,
Sakiname,Enis-ül Kalb, Sıhhat-ü Maraz,Su Kasidesi,Terceme i Hadis-i Erbain ,Mektuplar,Türkçe Divan,Arapça Divan önemli eserleridir.

 

                                           Baki

 

 16.yy Şairidir.

 İstanbul’da doğmuştur.

 En büyük hayali ve isteği Şeyhülislam olmaktı ama olamamıştır.

 Medrese eğitimi almıştır.

 Zevk ve eğlence şairi olarak bilinir.

 Tasavvufla ilgili eser vermemiştir.

 Aşk,doğa,eğlence konularını daha çok işlemiştir.

Kanuninin ölümü üzerine yazdığı Kanuni Mersiyesi çok meşhurdur.

 Şairler Sultanı (Sultanu’’ş Şuara ) olarak bilinir.

 Söz sanatlarını ustaca kullanmış ve Divan şiirine başarıyla uygulamıştır.

 Şiirlerinde süslü sanatlı bir dil kullanmıştır.

 Çok iyi bir şiir bilgisine sahiptir.

 Divan adlı eseri vardır.

                     Sehi Bey

 16. yy sanatçısıdır.

 Anadolu sahasının ilk tezkiresini yazmıştır.( Heşt Behişt)

 Heşt Behişt ve Divan adlı eseri vardır.

                     Bağdatlı Ruhi

16.yy şairidir.

Terkib-i Bentleriyle ün kazanmıştır. 

Dili sade ve süsten uzaktır.

Hicivleriyle ünlüdür.

Divan adlı eseri vardır.

                     

             Taşlıcalı Yahya

 16. yy sanatçısıdır.

 Aslen askerdir.

 Gazel ve kasideleri de çok ünlüdür.

Fuzuli’den sonra en ünlü mesnevi sanatçısıdır.

 Hamse sahibidir.

 Yusuf u Züleyha , Şah u Geda , Gülşen-i Envar , Gencine-i Raz , EsrarnameKitab-ı Usul önemli mesnevileridir.

Divanı vardır.

                          Seydi Ali Reis

 16 .yy sanatçısıdır.

 Bir denizci ve donanma komutanıdır.

 Sade açık  ve sürükleyici bir dili vardır.

 Mir’atül Memalik edebiyatımızda önemli gezi yazısı eseridir.

 Muhit  adlı coğrafya kitabı da vardır.

                       Nef’i

 17 .yy sanatçısıdır.

 Erzurum’da doğmuştur.Asıl adı Ömer’dir.

 Divan Edebiyatının en büyük Hiciv sanatçısıdır.

 Çok iyi bir medrese eğitimi almıştır.

 Devrin önde gelenlerine ve padişahlara sunduğu kaside  ve hicivleriyle tanınır.

 Hem övmeleri hem de yermeleriyle meşhurdur.

 Ölümü Hicivleri yüzünden olmuştur.

 Dili ağır ve sanatlıdır.

 Özellikle kasideleri meşhurdur.

 En önemli eseri Siham-ı Kaza’dır.

 Türkçe Divan ve Farsça Divanı vardır.

                         Nabi

 17. yy sanatçısıdır.

Asıl adı Yusuf  Nabi’dir.

 Divan edebiyatının en önemli didaktik ve hikemi tarzda sanatçısıdır.

 Daha çok mensur (düz yazı) türünde eser vermiştir.

 Duygudan çok düşünceye ,bilgiye önem vermiştir.

 Sade ,yalın bir dili vardır.

 Hayriye ,  Hayrabat  ,Tuhfetü’l  Harameyn  Surname ,Türkçe Divan ve Farsça Divan önemli eserleridir.

                      Naili

 17. yy sanatçısıdır.

Tasavvuf etkisinde kalmıştır.

Dili ağır,sanatlı ve süslüdür.

 Sebk-i Hindi (Hindu) akımının en önemli temsilcisidir.

 Gazelleriyle tanınır.

 Divan adlı eseri vardır.

                      Neşati

 17. yy sanatçısıdır.

 Mevlevi tarikatına mensuptur.

 Dili ağır ,süslü ve sanatlıdır.

 Sebk-i Hindi (Hindu) akımının  önemli temsilcisidir.

 Kasideleri önemlidir.

 Divan,Edirne Şehrengizi,Hilye-i Enbiya önemli eserleridir.

                     Katip Çelebi

 17. yy sanatçısıdır.

Divan Katipliği yapmıştır.

Çok iyi bir eğitim almıştır.

 Coğrafya,Tarih,Bibliyografya,Sosyoloji gibi alanlarda eser vermiştir.

 Cihannüma,Keşfü’z Zünun,Fezleke,Düsturul Amal Mizanül Hak önemli eserleridir.

                   Evliya Çelebi

 17. yy sanatçısıdır.

 Seyahatnameleriyle (gezi yazısı) ünlüdür.

 Bir çok yeri dolaşmış ve buradaki önemli yerleri, olayları ,yaşayışları yazmıştır.

 En önemli eseri Seyahatname’dir.

 Seyahatname belge niteliği taşır.

                       Naima

 17. yy sanatçısıdır.

 Tarih çalışmalarıyla ünlüdür.

Naima Tarihi adlı eseri vardır.Orta nesir (çok sade olmayan çok da süslü olmayan düz yazı) özelliği gösterir.

                     Şeyhülislam Yahya

 17. yy sanatçısıdır.

 Gazel şairi olarak bilinir.

 İstanbul Türkçesini başarılı olarak kullanmıştır.

 İyi bir eğitim almıştır.

IV. Murat’ın büyük övgüsünü almıştır.

Divan adlı eseri vardır.

                     Nedim

 18. yy sanatçısıdır.

 İstanbul’da doğmuştur,asıl adı Ahmet’tir.

 İyi bir eğitim almıştır.

 Mahallileşme akımının en önemli ve güçlü savunucudur.

 Mahalli konuşmaları ve günlük yaşayışı şiirlerde dile getirmiştir.

 Zevk ve eğlence şairidir.Acı ve keder şiirlerinde pek  bulunmaz.

 Gazelleri ve şarkılarıyla ünlüdür.

 İstanbul’u şiirlerinde dile getirmiştir.İstanbul şairi (aşığı) de denir.

Gazellerinde pek mahlas kullanmaz çünkü gazellerini okuyan ona ait olacağını bileceğini söyleyecek kadar gazellerine güvenir.

 Din dışı konular işlemiştir.

 En önemli eseri Divan'dır.

            

  Şeyh Galip

 18. yy sanatçısıdır.

Divan edebiyatının son büyük şairi olarak kabul edilir.

 İstanbul’da doğmuştur,asıl adı Mehmet’tir.

 Mevlevi tarikatına mensuptur.

Divan edebiyatına bağlı kalmasına rağmen kendine özgü yenilikler de getirmiştir.

Eserlerinde ilahi aşk vardır.

 Dili ağır,süslü ve sanatlıdır.

 Sebk-i Hindi (Hindu) akımının önemli temsilcisidir.

 Nabi’nin Hayrabat adlı eserinden daha iyi bir mesnevi yazan olamayacağı söylenmiş bu düşünceyi çürütmek amacıyla Hüsn ü Aşk adlı eseri (26 yaşında ) yazmış ve daha iyi bir mesnevi yazılabileceğini göstermiştir.

 Hüsn ü Aşk İlahi aşkı anlatır.

 Hece ölçüsüyle yazılmış birkaç türküsü vardır.

 Divan adlı eseri vardır.

                Yirmi Sekiz Çelebi

 18. yy sanatçısıdır.

 Osmanlının Fransa’ya gönderdiği İlk elçidir.

 Elçiliği sırasında gördüklerini sade,açık bir dille “Sefaretname”adlı eserde yazmıştır.

 Matbaayı kuran kişidir.

 Paris Sefaretnamesi vardır.


Yorumlar - Yorum Yaz